اقرار معلق به نوعی اقرار گفته می‌شود که مفاد آن به تحقق امر دیگری اعم از غیرحتمی یا حتمی شده وابسته است. به عنوان مثال هنگامی که فرد بگوید اگه فردا پنجشنبه باشد، فلان نفر را کشته‌ام. براساس این اقرار نمی‌توان آثار حقوقی ایجاد کرد.
به عبارت دیگر با توجه به قانون، اقرار معلق مانند اقرار مشروط اعتباری ندارد و فقط اقرار منجز معتبر است. حال ممکن است سوالاتی مانند اقرار معلق چیست و چه آثاری دارد؟ ذهن شما را به خود مشغول کند. برای گرفتن پاسخ سوالات و آشنایی با این نوع اقرار پیشنهاد می‌دهیم، ادامه مطلب را از دست ندهید.
عناوین صفحه
اقرار معلق و آشنایی با نکات مهم آن
در قسمت قبل سعی کردیم ابتدا سوال اقرار معلق چیست را به شما پاسخ دهیم. بنا به قانون آیین دارسی مدنی و قانون آیین دادرسی کیفری «هرفردی که دعوایی علیه دیگری مطرح کند، چه از نوع دعاوی حقوقی باشد و چه دعاوی کیفری، می‌بایست بتواند با استناد به یکی از ادله اثبات دعوی، آن را اثبات نماید که از جمله اثبات دعوی، می‌توان به شهادت شهود، سوگند، تحقیق محلی و نیز اقرار خود فرد اشاره نمود»
با توجه به اینکه اقرار از امری اطلاع می‌دهد که به زیان خود فرد است، برای پذیرفته شدن توسط دادگاه باید شرایط خاصی داشته باشید تا بتوان به استناد اقرار، حکم صادر کرد. یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین شرایط اقرار این است که قطعی و منجز بوده و به امر دیگری معلق نباشد (به آن اقرار معلق می‌گویند). در صورت آشنایی با این نوع اقرار و آثار ناشی از آن، طرفین دعوی می‌توانند به نحو بهتری در دادگاه، حقوق قانونی خود را شناسایی کنند.
اقرار معلق چیست؟
یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین ادله برای اثبات دعوی، اقرار است که هم در دعاوی کیفری و هم در دعاوی حقوقی، در سرنوشت دعوی کاربرد قابل ملاحظه‌ای دارد. با ملاحظه مقررات و قوانین مربوطه، اقرار انواع و اقسام مختلفی دارد که از انواع آن می‌توان به اقرار قاطع و غیرقاطع، اقرار کتبی و شفاهی، اقرار ضمنی و صریح، اقرار در دادگاه و خارج از دادگاه و… اشاره کرد.
ماده 1259 قانون مدنی در خصوص اقرار به صورت زیر بیان می‌کند:
«اقرار به معنای خبر دادن خود فرد از وجود حقی برای دیگری به زیان خودش است»
در ماده 164 قانون مجازات اسلامی نیز اقرار به صورت زیر تعریف می‌شود:
«اقرار به معنای اطلاع دادن در خصوص ارتکاب جرمی توسط فرد است»
اقرار کردن خبر از زیان خود فرد می‌دهد. برای موثر بودن اقرار، مقر یا اقرار کننده باید شرایط خاصی داشته باشد. از مهم‌ترین شرایط اقرار می‌توان به منجز بودن آن اشاره کرد. پس اقرار نباید به صورت مشروط و معلق باشد. در این قسمت سعی داریم ابتدا سوال اقرار معلق چیست را پاسخ دهیم.
اقرار معلق به اقراری گفته می‌شود که محتوای اقرار وابسته یا معلق به امر دیگری است که به صورت قطعی و منجز، مطرح نشود. برای مثال در صورتی که شخص این گونه بگوید «در صورتی‌که حسین ادعای محمد را تصدیق کند، من به سجاد بدهکارم» این نوع تعلیق در اقرار را تعلیق واقعی می‌دانند؛ زیرا امر مورد اقرار معلق به امر دیگری است که احتمال وقوع یا عدم وقوع آن وجود دارد.
نوع دیگری از اقرار معلق وجود دارد که آن را تعلیق ظاهری می‌نامند و به معنای این است که اقرار معلق به امری حتمی و قطعی است. برای مثال هنگامی که شخص اقرارکننده بگوید «اگر فردا باران ببارد، من مبلغ 200 هزار تومان به سعید بدهکارم» با توجه به اینکه اقرار، به امری قطعی و حتمی شده معلق است، آن را تعلیق ظاهری می‌نامند.
آثار اقرار معلق چیست؟
اقرار معلق می‌تواند به صورت تعلیق ظاهری و واقعی باشد. اما در پاسخ سوال آثار اقرار معلق چیست، می‌توان گفت که در قانون مجازات اسلامی و قانون مدنی، چنین اقراری اعتبار ندارد. همچنین هیچگونه تفاوتی در این موضوع که اقرار به صورت تعلیق واقعی یا ظاهری باشد، وجود ندارد؛ زیرا این موضع به معنای خبر دادن از حقی در زمان گذشته به زیان خود فرد، مشروط بودن و یا تعلیق آن منافات دارد و قابل جمع نیست.
بنا به ماده 1268 قانون مدنی، اقرار معلق موثر نیست. همچنین ماده 167 قانون مجازات آن را اینطور بیان می‌کند:
«اقرار باید منجز باشد و اقرار معلق و مشروط معتبر نمی‌باشد» به همین علت در خصوص اینکه اقرار معلق چیست باید پاسخ داد که در دعاوی کیفری و دعاوی حقوقی، اقرار معلق به امری دیگر اعتبار ندارد، آثار حقوقی ایجاد نمی‌کند و قابل استناد نیست.
اقرار منجز و اقرار معلق چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟
همانطور که در قسمت‌های قبل ذکر شد یکی از شرایط صحت اقرار، در قطعی و منجز بودن آن است. به همین علت اقرار معلق هیچگونه اعتباری ندارد و از آن آثار حقوقی ایجاد نمی‌شود. پس در این قسمت سعی داریم به بررسی تفاوت‌های اقرار معلق و اقرار منجز بپردازیم.
اقرار منجز به اقراری قطعی گفته می‌شود که در آن فرد از حقی خبر می‌دهد که از قبل ایجاد شده و استقرار پیدا کرده است. به بیان دیگر این نوع اقرار به امری نامشخص و غیرحتمی معلق نیست. به عنوان مثال اقرار وقتی قطعی و منجز است که فرد اقرار کننده بگوید: «من در فلان تاریخ فردی را با استفاده از چاقو کشته‌ام». اقرار معلق در این مثال، هنگامی است که فرد اقرار کننده، در صورت شهادت فرد ب، من فرد الف را با ضربات چاقو کشته‌ام.
اقرار منجز و معلق علاوه بر مفهوم، در آثار حقوقی و اعتبار ناشی از آن نیز با یکدیگر تفاوت دارند. بدین معنا که براساس قانون، اقرار منجر معتبر و اقرار معلق نامعتبر است. به همین علت اقرار منجز در صورتی‌که شرایط اعتبار و آثار حقوقی داشته باشد، قاضی حکم خود را با توجه به آن صادر می‌کند، درحالی‌که اقرار معلق اثر حقوقی ندارد.
تفاوت اقرار مشروط و اقرار معلق چیست؟
در برخی از مواقع در کنار اقرار معلق، از اقرار مشروط نیز صحبت می‌شود. با توجه به اینکه در دعاوی کیفری و حقوقی، اقرار در صورت قطعی و منجز بودن اعتبار دارد، پس اقرار مشروط و معلق هیچگونه اعتباری ندارند.
اما این دو اقرار چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ اقرار مشروط به اقراری می‌گویند که به زیان خود فرد، اخبار حقی منوط به شرط دیگری وجود داشته باشد. به عنوان مثال هنگامی‌که فرد اقرار کننده این گونه بیان کند که من فلانی را با ضربات چاقو زخمی کرده‌ام، به شرطی که مرا زندانی نکنید.
به بیان دیگر در تعلیق، شخص اقرارکننده، محتوای اقرار خود را منوط به امری غیرحتمی یا حتمی کرده است. درصورتی‌که در اقرار مشروط، این امر، منوط به تحقق شرط خواهد بود. لازم به ذکر است که در کشور ایران اقرار معلق و مشروط، صحیح و نافذ نیست و آثار حقوقی ندارد. به همین علت اقراری اعتبار دارد که به صورت قطعی، منجز، روشن و مشخص ادا شده باشد.
اقرار چه خصوصیاتی دارد؟
اقرار در لغت به معنای تثبیت کردن چیزی یا کسی در مکانی است و در اصطلاح به معنای خبر به حقی برای غیر به ضرر خود فرد است. درواقع می‌توان اقرار را در معنای لغوی و اصطلاحی یکسان دانست؛ زیرا به وسیله انجام این کار، ادعای طرف مقابل ثابت می‌شود. به‌طورکلی از ویژگی‌های اقرار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اقرار به معنای خبر دادن از امر موجود است.
- اقرار با حق ارتباط دارد، حق عبارت است از اختیاری که قانون برای کسی شناخته تا بتواند امری را ترک کرده یا انجام دهد. بنابراین باید در اقرار، اخباری به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به وجود حقی منتشر شود.
- اقرار به زیان خود فرد و به سود شخص دیگری است.
درواقع اگر اقرار به نفع شخص باشد، آن را ادعا می‌نامند و اگر به زیان فرد نبوده و فرد دیگری از آن سود کند، اقرار نامیده می‌شود. اگر اقرار به ضرر خود شخص و به سود فرد دیگری باشد، آن را شهادت می‌نامند.
به‌طورکلی به شخصی که به ضرر خود و به نفع دیگری اقرار می‌کند، «مقر» و به شخصی که به سود او اقرار می‌شود «مقر له» گفته می‌شود. به حقی که اقرار به وجود آن برای غیر ایجاد می‌گردد «مقر به» می‌گویند.
شرایط صحت اقرار معلق چیست؟
از شرایط صحت اقرار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وجود امری که در خارج بر اقرار دلالت کند.
- در اقرار نیازی به لفظ مخصوصی نیست. به عبارت دیگر با استفاده از هر لفظی می‌توان اقرار کرد و با هر زبانی که اقرار واقع شود، اعتبار خواهد داشت. همانگونه که از ماده 1280 قانون مجازات اسلامی می‌توان این گونه استنباط کرد که امضا و نوشته در ردیف لفظ است. در واقع کسی که مانند فرد لال باشد و توانایی تلفظ و تکلم نداشته باشد و یا هر فردی که با زبان آشنایی ندارد، چنانچه مبین اقرار باشد، اقرار علیه او اعتبار دارد.
- درصورتی‌که اقرار ضمنی یا صریح باشد، اعلام اراده شخص مقر احتمال دارد به صورت صریح باشد، مانند زمانی که فرد با استفاده از لفظی، قسمت یا تمام دعوای مدعی را قبول کند. همچنین احتمال دارد به صورت ضمنی باشد، مانند آن که طرف با استفاده از لفظ، امری را تصدیق کند که لازمه آن برای مدعی تصدیق به حق است.
برای مثال اگر شخصی در وصیت‌نامه خود هر آنچه را که در عرف «حبوه» می‌نامند و به پسر بزرگتر تعلق می‌گیرد را به شخص دیگری ببخشد، احتمال دارد این اقدام اقرار به فرزند بزرگتر تلقی شود، به ویژه در زمانی که قرائن دیگر (مانند سرپرستی از شخص موصی له) را تایید کند.
- سکوت. با توجه به مطالعات صورت گرفته سکوت نمی‌تواند نشان اقرار باشد. زیرا ممکن است نشانه بی‌اعتنایی یا انکار باشد و نمی‌تواند به عنوان اراده شخص از وجود اخبار به شخص قلمداد شود، مگر اوضاع و احوال به صورت قطعی بر اقرار دلالت کند.
به عنوان مثال اگر فقیهانی سکوت زوج را در برابر تولد فرزندی که زوجه زاییده است، دلالت بر اقرار می‌پندارند، در صورتی انکار وی را می‌پذیرند که بلافاصله پس از تولد، همسر بی‌درنگ آن را اعلام کند. در ماده 1262 قانون مدنی به صورت زیر درباره این موضوع بیان می‌کند:
«انکار پدر را در مدتی قابل پذیرش می‌داند که به حکم عادت، برای اقامه دعوا کافی باشد؛ مبنای سقوط حق شوهر، اقرار ضمنی او بر نسب است»
- منجز و صریح بودن اقرار. به‌طورکلی زمانی اقرار اعتبار دارد و می‌تواند بر حجت ادعای طرف قرار گیرد که به صورت منجز و صریح بیان شود.
شخص مقر یا اقرارکننده باید چه شرایطی داشته باشد؟
به‌طورکلی شخص اقرارکننده باید شرایط زیر را داشته باشد:
- شخص باید بالغ باشد، پس اقرار شخص صغیر اعتباری ندارد.
- شخص باید عاقل باشد، درصورتی‌که مجنون ادواری در حالت افاقه اقرار کند، چون در این شرایط آن را عاقل می‌دانند، اقرار وی پذیرفته می‌شود.
- کسی که به علت «سفه» در حقوق مالی و اموال خود را نتواند تصرف کند. اقرار او نسبت به امور مالی هیچگونه اعتباری نخواهد داشت.
- اختیار
- قصد
اگر اقرار انجام‌شده بر اساس اجبار و اعمال اکراه پذیر باشد، پذیرفته نمی‌شود. اکراه در صورتی است که شخصی باشعور و عاقل را با تهدید جان، آبرو و مال در حالی که قابل تحمل نباشد، به اقرار وادار کند. لازم به ذکر است اگر به علت اضطرار، شخصی اقرار کند، اقرار وی صحیح بوده و اعتبار دارد.
سخن پایانی
در این مطلب سعی کردیم به بررسی پاسخ سوال اقرار معلق چیست و نکات مهم آن بپردازیم. همانگونه که ذکر شد اقرار به بیان خبری بر ضد خود شخص و به نفع شخص دیگر گفته می‌شود. به‌طورکلی هنگامی که اقرار به صورت منجز و صریح باشد، معتبر است. در کشور ایران اقرار مشروط و معلق هیچگونه اعتباری ندارد. همچنین در این مطلب سعی کردیم به بررسی شرایط اقرار و شخص اقرارکننده بپردازیم.