حق ارتفاق از مهم‌ترین و پرکاربردترین حقوق است اما تا زمانی که با این حق و تمامی نکات پیرامون آن آشنایی کافی نداشته باشید، نمی‌توانید از آن استفاده کنید. مجموعه اختیارات قانونی و حقوق یک فرد در ملک فرد دیگر حق ارتفاق نامیده می‌شود که در این مطلب با این حق و انواع آن آشنا می‌شوید و نکات مربوط به استفاده از آن را می‌آموزید.
عناوین صفحه
انواع حق ارتفاق
به‌طور کلی حق ارتفاق به دسته قانونی، قراردادی و بدون قرارداد تفکیک می‌شود که به شرح زیر هستند:
ارتفاق قراردادی
این نوع حق ارتفاق توسط قرارداد میان مالک زمین و فرد دارنده حق انجام شده و همزمان با فسخ قرارداد باطل می‌شود. بنابراین پس از اتمام و یا فسخ قرارداد، دیگر فرد اختیاری در ملک مذکور نخواهد داشت و اجازه عبور و مرور در این ملک را نیز ندارد.
ارتفاق قانونی
این نوع ارتفاق، بر اساس حکم قانونی ایجاد می‌شود و پس از صدور این حکم توسط مراجع قضایی، صاحب ملک نمی‌تواند مانع عبور و مرور و اختیارات قانونی فرد دارای حق ارتفاق در ملک شود. معمولاً موقعیت جغرافیایی و طبیعی ملک منشأ ایجاد چنین حکمی است که از نمونه‌های بارز آن، می‌توان به جمع شدن آب در زمین اشاره کرد.
ارتفاق بدون قرارداد و غیرقانونی
گاهی‌اوقات ارتفاق بدون حکم قانونی و یا قرارداد رسمی صورت‌می‌گیرد؛ یعنی از طرف مراجع قضایی هیچ‌گونه حکمی در این مورد صادر نشده است یا میان صاحب ملک و شخص دارای حق هیچ قراردادی صورت نگرفته است اما فرد می‌تواند بدون مشکل در ملک رفت و آمد داشته باشد.
معمولاً این حق زمانی ایجاد می‌شود که فردی با صاحب قبلی ملک قرارداد ارتفاق بسته باشد و صاحبان فعلی ملک نیز با این قرارداد مشکلی نداشته باشند و به آن عمل کنند. در این حالت، منع قانونی برای ارتفاق وجود نخواهد داشت.
چگونه می‌توان حق ارتفاق را اثبات کرد؟
اگر صاحب ملک مانع اختیارات قانونی فرد شود، به‌عنوان‌مثال وجود مشکلات طبیعی در زمین فردی باعث ایجاد مشکل در زمین همسایگان شده و یا مانع اختیارات فرد دارنده حق ارتفاق شود، افراد می‌توانند برای اثبات حق خود از طریق محاکم قانونی اقدام کنند و پیگیر حق ارتفاق خود شوند.
معمولاً موضوع حق ارتفاق قابل پیگیری است؛ اما بهتر است در این زمینه از وکلای ماهر و باتجربه در پرونده‌های ممانعت از حق استفاده کرد.
چرا بهتر است از وکیل برای اثبات حق ارتفاق کمک بگیریم؟
یک وکیل ماهر و حرفه‌ای می‌تواند شخص را در پیگیری حق ارتفاق و به نتیجه رساندن پرونده ممانعت از حق یاری کند. از جمله مزایای کمک گرفتن از وکیل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وکیل می‌تواند بدون حضور موکل پرونده را پیگیری کرده و به آرامش موکل خود کمک کند.
- به‌دلیل تجربه وکیل در مراحل پیگیری پرونده، روند پیگیری و نتیجه‌گیری از پرونده با سرعت بیشتری انجام می‌شود.
- وکیل به قوانین این زمینه مسلط است و می‌تواند شما را در جمع‌آوری و ارائه مدارک مورد نیاز به دادگاه به‌منظور اثبات حق ارتفاق راهنمایی کند.
- به‌دلیل آشنایی و تسلط وکیل به‌تمامی مراحل و قوانین در وقت و هزینه شما صرفه‌جویی خواهد شد.
حق ارتفاق در قانون مدنی
حق ارتفاق در قانون اسلامی موضوع بسیار مهمی بوده و در قانون مدنی به وضوح به این حق اشاره شده است که در ذیل دو ماده در قانون مدنی در زمینه ارتفاق هستند:
- قانون 95 قانون مدنی: هر گاه زمین یا خانه کسی مجرای فاضلاب یا آب باران زمین یا خانه دیگری بوده است صاحب آن خانه یا زمین نمی‌تواند جلوگیری از آن کند مگر در صورتی که عدم استحقاق او معلوم شود.
- قانون 97 قانون مدنی: هر گاه کسی از قدیم در خانه یا ملک دیگری مجرای آب به ملک خود یا حق مرور داشته صاحب‌خانه یا ملک نمی‌تواند مانع آب بردن یا عبور او از ملک خود شود و همچنین است سایر حقوق از قبیل حق داشتن در و شبکه و ناودان و حق شرب و غیره.
از دو قانون بالا می‌توان دریافت که ارتفاق در صورتی به شخصی غیر از صاحب ملک تعلق می‌گیرد که قانون و یا صاحب ملک این حق را به او داده باشند. در غیر این صورت کسی حق تردد در ملک فرد دیگری را ندارد و مجاز به استفاده از این قانون نیست.
حق ارتفاق در زمین‌های کشاورزی
حق ارتفاق در زمین‌های کشاورزی به این صورت است که مالک زمین به‌علت همسایگی زمین با زمین مجاور، در زمین همسایه تردد کند یا راه عبور آب را در زمین همسایه ایجاد کند. تمامی هزینه‌های مربوط به‌حق ارتفاق بر عهده شخص دارای حق است و مالک زمین همسایه نمی‌تواند مانع این حق شود.
اگر کشاورزان قصد اختلال در حق ارتفاق کشاورز همسایه را داشته باشند، شخص دارای حق می‌تواند از طریق قانون حق خود را پیگیری کند. در صورت اثبات حق، شخصی که به این حق اختلال وارد کرده است متحمل جریمه و پرداخت خسارت خواهد شد.
نتیجه‌گیری
حق ارتفاق یکی از مهم‌ترین حقوق در قانون کشور ما است اما در صورتی که به نکات این حق و قوانین در مورد آن آشنا نباشید، قادر به استفاده از این حق نیستید؛ یا حتی اگر در مورد چگونگی پیگیری ارتفاق خود و قوانین آن اطلاعی نداشته باشید، ممکن است شخصی بخواهد مانع حق ارتفاق شما شود یا اختلالی در آن به‌وجود آورد که در این صورت می‌توانید از وکلای خبره و حرفه‌ای برای سرعت بخشیدن به پرونده حقوقی خود و نتیجه گیری از آن استفاده کنید.