به دخالت و همکاری در جرم قتل، معاونت در قتل گفته می‌شود. به‌عبارت‌دیگر شریک جرم قتل یا معاون در قتل به کسی گفته می‌شود که جرمی انجام نداده باشد؛ اما تا حدی در وقوع جرم تاثیر داشته است.
در ادامه سعی داریم به معرفی و بررسی مجازات معاونت در قتل و نحوه تشخیص آن بپردازیم، پس تا انتهای این مطالب با کیا وکیل همراه باشید.
عناوین صفحه
معاونت در قتل و هر آنچه که در مورد آن نمی‌دانید!
مباشر یا شریک جرم به کسی گفته می‌شود که فعل اصلی جرم را انجام نداده باشد؛ اما به میزانی در وقوع آن تاثیر داشته باشد. لازم به ذکر است که برای تحقق معاونت در جرم قتل شروطی لازم است که به‌موجب ماده 126 قانون مجازات اسلامی به‌صورت زیر تعریف می‌شود:
بر اساس این ماده شریک یا معاون جرم باید مواردی را شامل شود که عبارت است از:
- شخصی که باعث وقوع راحت‌تر جرم شود.
- شخصی که راه و روش ارتکاب جرم را نشان می‌دهد.
- شخصی که لوازم و اسباب موردنیاز ارتکاب جرم را فراهم می‌کند.
- شخصی که سبب ترغیب، تشویق، تهدید و یا تحریک فرد دیگری به ارتکاب جرم شود و یا اینکه با استفاده از قدرت، پول و دسیسه سبب وقوع جرم شود.
انواع معاونت در قتل و میزان مجازات آن
همانگونه که ذکر شد، معاونت در قتل به معنای همکاری کردن در وقوع جرم با توجه به مواردی است که در ماده 126 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است. به‌طورکلی انجام قتل به دو صورت قتل عمد و قتل غیرعمد صورت می‌گیرد که شریک جرم با توجه به نوع قتل، میزان مجازات متفاوتی را خواهد داشت. در قانون برای شریک جرم مجازاتی در نظر گرفته شده است که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
قتل عمدی و مجازات معاونت در آن چگونه است؟
به قتلی که در آن قاتل به‌قصد کشتن شخص و به‌صورت آگاهانه، اقدام به انجام قتل می‌کند، قتل عمدی گفته می‌شود. قانون بر اساس ماده 207 قانون مجازات اسلامی، مجازات معاونت در قتل عمد را به‌صورت زیر بیان می‌کند:
«مسلمانی که به‌طور عمدی توسط قاتل کشته شود، محکوم به قصاص است و معاون در قتل نیز به سه تا پانزده سال، محکوم به حبس می‌شود» همانگونه که در این قانون ذکر شد جرم شریک جرم در قتل عمد بین 3 تا 15 سال محکوم به حبس است.
همچنین ماده 208 قانون مجازات اسلامی این‌گونه بیان می‌کند:
«جزای تعزیری و حدود با سوگند یاد کردن در دادگاه نمی‌شود، امر قصاص، دیه، ضرر و زیان و ارش ناشی از جرم با سوگند خوردن اثبات خواهد شد» لازم به ذکر است که این قانون تبصره دارد و تبصره آن به‌صورت زیر است:
تبصره ماده 208 قانون مجازات اسلامی اذعان می‌کند:
«معاون در قتل عمد با خوردن سوگند در صورت اثبات بین یک تا پنج سال محکوم به حبس می‌شود» همچنین به‌موجب ماده 211 قانون مجازات اسلامی این مجازات معاونت در جرم به‌صورت زیر بیان می‌شود:
«دستور به قتل کسی دادن و یا در انجام قتل اکراه داشتن مجوز در قتل نیست. پس کسی که دستور به قتل کسی می‌دهد و یا کسی را وادار به قتل می‌کند، قاتل است و محکوم به قصاص می‌شود و آمر یا شخصی که در انجام قتل اکراه داشته است محکوم به حبس ابد خواهد شد»
مجازات معاونت در قتل غیر عمد چگونه در نظر گرفته می‌شود؟
به‌طورکلی قتل غیرعمد به دو صورت قتل خطای محض و قتل شبه عمد صورت می‌گیرد. لازم به ذکر است که قانون‌گذار برای قتل شبه عمد مجازاتی را در نظر نگرفته است و در صورت شناسایی و اثبات قتل شبه عمد، شریک جرم بر اساس ماده 126 قانون مجازات اسلامی که در قسمت قبل ذکر کردیم، مجازات خواهد شد.
همچنین در ماده 25 قانون مجازات اسلامی، قتل شبه عمد به‌صورت زیر تعریف می‌شود:
«چنانچه شخص یا مجرم و یا جانی قصد فعلی را بر روی مقتول نداشته است و عملی را که انجام داده به‌قصد کشتن و قتل مقتول مرتکب نشده است؛ اما عمل وی تصادفا منجر به مرگ مقتول خواهد شد»
به‌عنوان‌مثال اگر شخصی در دعوا، مقتول را به‌قصد دور کردن هل بدهد ولی به‌صورت تصادفی سر مقتول به جسم تیز برخورد کند و منجر به مرگ وی شود، به آن قتل شبه عمد گفته می‌شود. در این نوع قتل، قاتل به‌قصد کشتن مقتول اقدام به قتل نکرده است و بعد از محرز شدن قصد قاتل در دادگاه، حکم قتل شبه عمد برای وی صادر می‌شود.
توجه داشته باشید که مجازات شریک جرم نیز در قتل شبه عمد به‌موجب ماده 126 قانون مجازات اسلامی تعیین خواهد شد؛ زیرا خود قاتل هم به قصد کشتن اقدام به قتل نکرده است.
اما قتل خطای محض، نوع دیگر قتل غیرعمد است که بر اساس ماده 295 بند الف به‌صورت زیر بیان می‌شود:
«هرگاه قاتل یا جانی به‌طور کاملا غیرعمد منجر به قتل مقتول شده باشد، یعنی اصلا قصد هیچ جنایتی را بر روی مقتول نداشته باشد»
به‌عنوان‌مثال در هنگام شکار تیری ناخواسته به شخصی که در دید شکارچی نبوده، اصابت کند و کشته شود. در قتل خطای محض مقتول توسط مجرم دیده نمی‌شود و همچنین هدف اصلی وی انجام کار دیگری بوده که درنتیجه منجر به قتل شده است.
درصورتی‌که در قتل شبه عمد شخص برای وارد کردن آسیب، هرچند جزئی اقدام کرده است که درنهایت منجر به قتل شده است. در قتل خطای محض مجازات قاتل پرداخت دیه است و مجازات شریک جرم در این قتل مانند قتل شبه عمد و بنا به ماده 126 قانون مجازات اسلامی تعیین می‌شود.
جمع‌بندی
در این مطالب سعی کردیم به معرفی و بررسی مجازات معاونت در قتل و نحوه تشخیص آن بپردازیم. همانگونه که ذکر شد معاونت در قتل به همکاری یا دخالت در وقوع جرم گفته می‌شود که با توجه به نوع قتل در قانون برای شریک جرم، مجازات در نظر گرفته شده است. شریک یا مباشر جرم نیز به کسی که سبب تشویق، تحریک و یا ترغیب قاتل برای وقوع قتل شده، گفته می‌شود. امیدواریم بامطالعه این مطالب پاسخ سوالات خود را دریافت کرده باشید.