آزادی مشروط یعنی دادگاه فرد محکوم به حبس تعزیری که مدتی از مجازات وی باقیمانده را آزاد کند تا اگر ظرف مدت معینی مرتکب جرم نشود. و از دستورات دادگاه تخطی نکند آزادی وی قطعی شود (مدت باقیمانده حبس اجرا نشود).

شرایط نظام آزادی مشروط

آزادی مشروط در حبس بیش از 10سال پس از تحمل نصف و در حبس های تا 10سال پس از تحمل یک سوم مدت مجازات با رعایت شرایطی آزادی را دادگاه می‌تواند صادر کند. مثلا اگر شخصی جرم کیفری علیه امنیت ایران با مجازات 30سال حبس انجام دهد این شخص پس از تحمل 15سال حبس در صورت وجود شرایطی پس از پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام دادگاه می‌تواند حکم به آزادی به صورت مشروط دهد.

اگر شخص در حین حبس مورد عفو قرار گیرد مثلا 30سال حبس به 18سال تقلیل یابد و شخص نیز 5سال داخل زندان بوده باشد 4 سال دیگر داخل زندان بماند دادگاه می‌تواند حکم به آزادی وی به صورت مشروط دهد. زیرا ملاک مجازات قضایی است که عکس تعلیق می‌باشد.

آزادی مشروط در تمام حبس‌های تعزیری اعمال می‌شود بر عکس تعویق و تعلیق البته 2 استثنا دارد:

1. اسید پاشی و شروع به آن (معاونت بلامانع است)
2. جرایم ق.م.با مواد مخدر که جرم ارتکابی بیش از 5سال حبس باشد و قاضی بیش از 5سال حبس حکم دهد (نه5سال یا کمتر).

تبصره: م.45.ق.م. با مواد مخدر. اگر محکوم سابقه محکومیت موثری نیز داشته باشه حکم آزادی به صورت مشروط بلامانع است اما محکوم باید بیش از آن از آزادی مشروط استفاده نکرده باشد. آزادی به صورت مشروط نميتواند کم تر از 1سال وبیش از 5سال باشد مگر آنکه حبس آن جرم کمتر از 1سال باشد. مثلا 9 ماه حبس که آزادی وی به صورت مشروط هم باید همان 9 ماه باشد.

حکم آزادی به صورت مشروط 1 تا 5سال لازم به توضیح است مثلا شخصی 2سال از محکومیتش مانده و دادگاه میخواهد حکم آزادی، دادگاهی الزامی به 2 سال آزادی به صورت مشروط که معادل حبس است نمیباشد. بلکه میتواند 1سال یا ۴سال یا 5سال حکم به آزادی به صورت مشروط بدهد. ضمنا زمانی که محکوم ضرر و زیان شاکی را جبران کند حتی اگر شاکی رضایت نداشته باشد بازهم امکان صدور حکم ازادی مشروط وجود دارد.