مهم‌ترین تصمیمی که بیشتر افراد برای زندگی خود می‌گیرند به ازدواج آنها مربوط است. در قوانین جمهوری اسلامی ذکرشده بنا بر دلایل زیادی، یک دوشیزه برای ازدواج به رضایت پدر خود نیاز دارد؛ به همین دلیل بدون امضای پدر و اعلام رضایت او، ازدواج دختر ممکن نیست. آیا راهی وجود دارد که دختر بدون رضایت پدرش ازدواج کند؟ آیا در قوانین جمهوری اسلامی تبصره‌ای برای دختران بد سرپرست وجود دارد؟ برای اینکه با شرایط ساقط شدن اذن پدر برای ازدواج دختر باکره آشنا شوید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
عناوین صفحه
آیا وجود قانونی برای ساقط شدن اجازه پدر ضروری است؟
پیش از اینکه به موضوع اصلی بپردازیم، بهتر است به یک نکته کوچک اما بااهمیت اشاره کنیم. در قانون از لفظ باکره استفاده شده، اما اگر از واژه دوشیزه استفاده کنیم، بیشتر احترام دخترها را حفظ کرده‌ایم؛ به همین دلیل ما از همین واژه استفاده می‌کنیم.
در ابتدای امر باید این نکته را بیان کنیم که دوشیزه برای ازدواج باید اجازه پدر یا پدربزرگ خود را داشته باشد. این نکته از ماده 1043 قانون مدنی با محتوای «ازدواج دختر باکره اگرچه به سن بلوغ رسیده باشد، منوط به اجازه پدر یا جد پدری او است» بازگو شده است. اما همیشه موارد خاصی وجود دارد که باید برای آنها استثنا قائل شد.
درگذشته اختلاف طرز تفکر بین نسل‌ها کمتر بود، به همین دلیل در ازدواج جوانان بیشتر نظر والدین دخالت داشت. از طرفی جوانان نسل‌های گذشته کمتر به فکر دفاع از حقوق خود برای انتخاب همسر خود بودند؛ به همین دلیل در مورد ازدواج با خانواده و به‌خصوص با پدر خود مخالفت نمی‌کردند. در صورتی‌که در زندگی امروز اولین معیار ازدواج برای جوانان، داشتن تفاهم و علاقه بین آنها است. این موضوع سبب می‌شود که در برخی موارد بین پدر و دختر اختلاف‌نظر به وجود آید.
جمهوری اسلامی تلاش دارد که بهترین شرایط را برای زندگی افراد مهیا کند؛ به همین دلیل ضروری دانسته که در برخی موارد به دختران اجازه دهد که بدون اذن پدر ازدواج کنند. این قانون سبب شده در مواردی که برای ازدواج حق با دختر است، به او نامه‌ای داده شود تا بدون اجازه پدر با یک مرد عاقل و کامل ازدواج کند. توجه داشته باشید که باید شرایط ساقط شدن اذن پدر را داشته باشد.
آیا دختر همیشه برای ازدواج به اجازه پدر نیاز دارد؟
دختر در برخی موارد برای ازدواج به اجازه پدر خود نیازی ندارد. این موارد را می‌توان به‌صورت زیر نام برد:
- دختر باکره نباشد؛ این اتفاق می‌تواند براثر بیماری، رابطه نامشروع و عوامل دیگر رخ دهد.
- دختر قبلا ازدواج‌کرده و از همسر خود جداشده یا همسرش فوت کرده باشد. در این صورت برای ازدواج بعدی خود به دریافت اذن پدر نیازی ندارد.
- اگر دختر اجازه جد پدری را داشته باشد، اما پدر او مخالف باشد، می‌تواند با اجازه جد پدری خود ازدواج کند.
بهتر است این نکته را بدانید که اگر دختر پس از ازدواج همچنان باکره مانده و از همسر خود جدا شود (به‌عنوان‌مثال در دوران عقد از همسرش جدا شود)، برای ازدواج مجدد باید اجازه پدر یا جد پدری را دریافت کند.
شرایط ساقط شدن اذن پدر چیست؟
همان‌گونه که گفته شد گاهی دختر می‌تواند بدون اذن پدر با یک فرد عاقل ازدواج کند، اما برای دریافت چنین اجازه‌ای باید شرایط خاصی داشته باشد. اگر دختر با داشتن یک مدرک قابل استناد به مراجع قانونی مراجعه کند، می‌تواند برای ازدواج بدون رضایت پدر، اجازه دریافت کند. برخی از این شرایط شامل موارد زیر می‌شود:
- پدر دلیل موجه و قابل قبولی برای مخالفت با ازدواج دخترش ارائه ندهد.
- پدر مصلحت دختر خود را رعایت نکند.
- بنا به هر دلیل پدر قادر به حضور در محضر و امضای اجازه‌نامه نباشد.
- دختر و خانواده او راه ارتباطی با پدر نداشته باشند.
- پدر مجنون بوده و قادر نباشد امور صحیح و اشتباه را از هم تشخیص دهد.
- پدر به دلیل کهولت سن قادر نباشد درست تصمیم بگیرد.
اجازه پدر تنها برای ازدواج دوشیزه لازم نیست، بلکه اذن پدر برای خروج از کشور فرزند زیر 18 سال نیز لازم است. اما در برخی موارد ممکن است پدر با خروج فرزندش از کشور مخالفت کند. در این حالت فرزند با مراجعه به مراجع قضایی می‌تواند اجازه خروج خود را دریافت کند. اگر دادگاه دلایل مطرح‌شده توسط فرزند را بشنود و تشخیص دهد که خارج شدن از کشور به صلاح او است، این اجازه را برای او صادر می‌کند.
آیا اذن پدر قابل رجوع است؟
گاهی ممکن است پدر در ابتدای امر به دختر خود اجازه ازدواج بدهد، اما پس از گذشت زمان، با بیان هر دلیل منطقی یا غیرمنطقی اجازه خود را پس بگیرد. این اتفاق ازنظر قانون اساسی جمهوری اسلامی قابل‌قبول است و دختر قادر به ازدواج نخواهد بود. در این صورت دو حالت به وجود می‌آید:
- اگر دلیل پدر منطقی باشد، دختر نمی‌تواند ازدواج کند. اگر دوشیزه‌ای در این حالت ازدواج کند، عقد او غیرنافذ است.
- اگر دلیل پدر غیرمنطقی باشد و دختر همچنان به ازدواج با فرد موردنظر تمایل داشته باشد، دوشیزه می‌تواند با مراجعه به مراجع قضایی اجازه ازدواج دریافت کند.
مراحل و شرایط ساقط شدن اذن پدر برای ازدواج دختر
دختر برای اینکه قادر باشد بدون اجازه پدر ازدواج کند، باید مراحل مشخصی را سپری کند که در ادامه آنها به ترتیب توضیح می‌دهیم.
- دختر باید ابتدا به یک دفتر خدمات قضایی مراجعه کرده و در آنجا درخواست خود را برای کسب اجازه جهت ازدواج ثبت کند.
- سپس باید دادخواست خود را پیگیری کند تا همه مراحل آن انجام شوند. معمولا ورود پرونده به هر مرحله جدید، از طریق پیامک به دختر اطلاع داده می‌شود.
- پس‌ازاینکه همه مراحل لازم سپری شد، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده می‌شود و دختر برای ارائه توضیحات لازم و بیان شفاهی درخواست خود باید به آنجا مراجعه کند.
درصورتی‌که توضیح ارائه‌شده توسط دختر توسط دادگاه پذیرفته شود، به او اجازه ازدواج بدون نیاز به اذن پدر داده می‌شود.
طبق قوانین جمهوری اسلامی امکان خروج از کشور فرزند زیر 18 سال و عقد دوشیزه بدون اجازه پدر او وجود ندارد، اما برخی استثناها هم در این مورد وجود دارد. وجود برخی عوامل سبب می‌شود که افراد با مراجعه به مراجع قضایی، نامه‌ای دریافت کنند که طبق آن به اجازه پدر برای انجام کارهای خود نیاز نداشته باشند. اما در چنین وضعیتی باید از شرایط ساقط شدن اذن پدر اطلاع داشته باشند؛ به همین دلیل ما این مطلب را گردآوری کردیم تا راه‌حلی برای رفع مشکل‌های پیش روی شما ارائه دهیم.
سوالات متداول نکات و شرایط ساقط شدن اذن پدر
- آیا دختر می‌تواند بدون دریافت اذن پدر ازدواج کند؟
اگر پدر دلیل غیرمنطقی برای مخالفت با ازدواج دختر ارائه دهد، دختر می‌تواند با حضور در مراجع قضایی اجازه ازدواج دریافت کند.
- شرایط ساقط شدن اذن پدر چیست؟
مراجع قضایی در شرایط مختلف به دختر اجازه ازدواج می‌دهند که ازجمله رایج‌ترین آنها می‌توان به ارائه دلیل غیرمنطقی پدر دختر برای ازدواج او با یک فرد عاقل اشاره کرد.
- آیا امکان واگذاری اجازه ازدواج از سوی پدر دختر به افراد دیگر امکان‌پذیر است؟
تنها افرادی که می‌توانند به دختر اجازه ازدواج دهند، پدر و جد پدری او هستند. پدر نمی‌تواند این اجازه را به هیچ شخصی مانند عمو یا برادر دختر واگذار کند.
- آیا پدر می‌تواند از حق اجازه خود در مراجع قضایی دفاع کند؟
در زمان گذشته پدر 15 روز مهلت داشت که از حق اجازه خود دفاع کند اما در حال حاضر این زمان حذف‌شده و بدون ارائه دلیل منطقی در همان روز از جانب پدر، اجازه ازدواج به دختر داده می‌شود.
- امکان خروج از کشور فرزند بدون اجازه پدر وجود دارد؟
اگر دادگاه تشخیص دهد که خروج از کشور فرزند به صلاح او است، اجازه خارج شدن از کشور را برای او صادر می‌کند.