میزان مایحتاجی که برای گذراندن امور زندگی در عادی‌ترین حالت ممکن موردنیاز است، نفقه نام دارد. پس از ازدواج تأمین تمامی مایحتاج زندگی اعم از مسکن، البسه، اثاث منزل، هزینه درمانی، بهداشتی و مالی که موارد نفقه هستند بر عهده مرد است. در ادامه این مطلب با نفقه و تعیین نفقه زوجه بیشتر آشنا خواهید شد.
در صورت نیاز به وکیل طلاق توافقی در تهران و یا وکیل گرفتن مهریه با گروه کیا وکیل در ارتباط باشید تا پرونده خود را به صورت تضمینی و در کمترین زمان به نتیجه برسانید.
نفقه یعنی چه؟
قانون‌گذار به‌منظور جلوگیری از بروز هرگونه شبهاتی حول این واژه طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه را بدین صورت تعریف کرده است: نیازهای متعارف یک زن که پیش از ازدواج طبق شرایط زوجه تعیین می‌شود را نفقه می‌گویند.
اساس تعیین نفقه زوجه چیست؟
همان‌طور که گفته شد، اساس تعیین مقدار نفقه زوجه تأمین نیازهای متعارف زن است. اگر بخواهیم این موضوع را به زبان ساده‌تر بازگو کنیم، قابل‌ذکر است که اگر کارهای زنی را در خانه پدری خادمی انجام دهد و زن به این امر عادت کرده باشد، پس از ازدواج مرد نیز موظف است آن شرایط را برای همسر خود مهیا کند.
نفقه چه مواردی را در بر می‌گیرد؟
از اساسی‌ترین مواردی که در تعیین نفقه زوجه مؤثر است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تأمین مسکن
- تأمین اثاث منزل
- تأمین البسه
- تأمین غذا
نکته‌ای که در این میان قابل‌توجه آقایان است، می‌توان به استخدام یک خادم در صورت بروز بیماری در زوجه اشاره کرد.
در کدام مواقع زوجه امکان دریافت نفقه را نخواهد داشت؟
اگر مواردی که ذکر شده‌اند در زندگی فردی حاکم باشد، در آن صورت زوجه مستحق دریافت نفقه از زوج نخواهد بود.
طلاق
در صورت طلاق طبق ماده ۱۱۰۹ قانون مدنی، زن زمانی این امکان را دارد که از مرد نفقه طلب کند که وضع حمل داشته باشد.
فسخ نکاح
طبق ماده ۱۱۲۰ الی ۱۱۲۵ نکاح به‌صورت قانونی فسخ می‌گردد. این قوانین عبارت‌اند از:
- وجود عارضه جنون در یکی از طرفین
- وجود اختلال در آلت تناسلی مرد
- وجود خصا در مرد
- ناتوانی جنسی
تمکین
تمکین به معنای برآورده کردن نیازهای زوج است که یکی از آن موارد برقراری رابطه زناشویی به شمار می‌رود. از مصادیق دیگر تمکین، اقامت گزیدن زن در منزل انتخابی مرد است. در صورتی زن می‌تواند نسبت به اقامت گزیدن در منزل انتخابی شوهر اعتراض داشته باشد که حین عقد در سند نکاح درج شود که انتخاب محل زندگی مشترک برعهده زن خواهد بود. طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، زمانی که زن بدون وجود موانع شرعی و قانونی نسبت به تمکین مرد سرپیچی کند، مشمول دریافت نفقه نخواهد بود.
چه کسانی مشمول دریافت نفقه هستند؟
پس از بررسی اساس تعیین نفقه زوجه، باید به افرادی که مشمول دریافت آن هستند نفقه پرداخت کرد. طبق قوانین مدنی علاوه بر زن، فرزند نیز امکان مطالبه نفقه را خواهد داشت. بر اساس ماده ۱۲۰۲ قانون مدنی، مرد در صورتی که استطاعت مالی داشته باشد، ابتدا موظف به پرداخت نفقه زوج و سپس باید نسبت به پرداخت نفقه اولاد اقدام کند.
لازم به ذکر است که پس از تعیین مقدار نفقه زوجه، از زمان جاری شدن عقد نکاح به‌صورت دائم تا پایان آن ازدواج، زن مشمول دریافت نفقه خواهد بود. همچنین در صورت وفات مرد، خانواده و اجداد او موظف به پرداخت نفقه زن خواهند بود.
بررسی و تعیین نفقه زوجه در دوران عقد
زمانی زوج و زوجه می‌توانند نسبت به پرداخت و دریافت نفقه اقدام کنند که نکاح آنان به‌صورت دائم باشد. در صورت موقت بودن نکاح یا همان عقد، مرد هیچ مسئولیتی در قبال پرداخت نفقه نخواهد داشت؛ چرا که در این مواقع طبق ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، زن مشمول دریافت نفقه نیست.
بهتر است بدانید که پس از جاری شدن عقد نکاح دائم، تمامی هزینه‌های موردنیاز زوجه برعهده زوج خواهد بود. شایان‌ذکر است که اگر زوجه در دوران عقد و پیش از رفتن به خانه مرد از حق حبس استفاده کند، مشمول دریافت نفقه خواهد بود. همچنین باید بدانید که اگر زوجه پس از اقامت در خانه شوهر از طریق حق حبس بخواهد نسبت به دریافت نفقه اقدام کند، ناشزه خوانده شده و مشمول دریافت نفقه نخواهد بود.
ناشزه به زنی گفته می‌شود که نسبت به تمکین نیازهای مرد سرپیچی کند.
منظور از اقسام نفقه چیست؟
همان‌طور که گفته شد مرد موظف به پرداخت مایحتاج زندگی همسر خود است. در این میان موردی نیز وجود دارد که کمتر شناخته شده و آن پرداخت نفقه اقارب است. نفقه اقارب بدین صورت است که اگر خویشاوندان زوجه در تأمین مایحتاج زندگی خود ناتوان هستند، مرد مکلف به پرداخت هزینه زندگی آنان خواهد بود.
همچنین طبق ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی پرداخت و تأمین مایحتاج اولاد وظیفه پدر است.
تعیین نفقه زوجه چگونه انجام می‌شود؟
اصلی‌ترین ملاک و ضابطه تعیین نفقه زوجه طبق شئونات خانوادگی زوجه، عادات و عرف منطقه زندگی زوجه و در آخر وضع مالی زوج است. درصورتی‌که زوجین در تعیین نفقه دچار مشکل شده باشند، دادگاه طبق ملاک‌های ذکر شده نسبت به تعیین مقدار نفقه زوجه مبادرت خواهد کرد.
عوامل مؤثر در محاسبه میزان تفقه زوجه طبق مطالب ذکر شده در بالا شئونات خانوادگی، عادات و عرف منطقه زندگی و وضع مالی زوج است. مرد موظف است پس از ازدواج، منزلی مستقل و متناسب با موارد ذکر شده را اختیار کرده و برای همسر خود مهیا کند.
همچنین باید بدانید که اگر مرد توان تأمین آن را مطابق با شأن زوجه نداشته باشد، قانون جهت تعیین هزینه‌های مایحتاج زوجه وارد عمل خواهد شد.
صادرکردن رأی نهایی توسط قانون‌گذار به دو دسته ذکر شده در زیر وابسته است:
- اگر مرد توانایی مالی موردنیاز جهت فراهم ساختن آسایش و موارد توافق شده را داشته باشد و عمدی از فراهم‌کردن آنان امتناع کند، در این صورت ملزم به پرداخت نفقه خواهد بود. همچنین قانون حمایت از خانواده نیز شامل حال زوج خواهد شد.
- اگر مرد در تأمین موارد از پیش تعیین شده، با موانع مالی روبرو شده و توان تأمین نداشته باشد، این حق به زوجه داده می‌شود که نسبت به دریافت طلاق و نفقه اقدام کند.
مجازات تعیین شده در صورت عدم پرداخت نفقه زوجه چیست؟
طبق ماده ۵۳ قانون حمایت از خانواده، اگر مرد در صورت تمکین زن نسبت به پرداخت نفقه زوجه استطاعت خرج دهد و پرداخت نکند، به ۶ ماه تا ۲ سال حبس تعزیری محکوم خواهد شد. با شکایت شاکی خصوصی که همان زوجه است، پرونده به مراحل بررسی و اجرای حکم خواهد رسید، اما در صورت رضایت دادن شاکی، پرونده در آن مرحله مختومه می‌شود.
در صورت عدم پرداخت نفقه گذشته چه اتفاقی می‌افتد؟
عدم پرداخت نفقه گذشته تنها مجازات حقوقی به دنبال داشته و شامل مجازات کیفری نخواهد شد. در این صورت با پرداخت میزان مبلغ تعیین شده توسط قانون به‌عنوان نفقه، پرونده مختومه اعلام می‌شود.
عدم پرداخت نفقه چه پیامدهایی به دنبال دارد؟
طبق قوانین درج شده در چارچوب قانون مدنی در ایران، زوجه این امکان را خواهد داشت که در صورت عدم پرداخت نفقه توسط زوج به دادگاه خانواده مراجعه کرده و شکایت خود را اعلام کند.
پس از ثبت درخواست شکایت، دادگاه اطلاعات و مدارک موردنیاز را بررسی کرده و در صورت نبود ایرادات و مشکل پس از کارشناسی، مرد را محکوم به پرداخت نفقه خواهد کرد. اگر زوج پس از قطعیت حکم و رسید آن به مراحل اجرایی از پرداخت میزان نفقه تعیین شده امتناع ورزد و دادگاه به اموال آن دسترسی نداشته باشد، زوج محکوم به اجرای محکومیت مالی خواهد شد؛ در این صورت مرد بازداشت می‌شود.
سخن پایانی
در این نوشته گروه وکالت کیاوکیل سعی بر آشناکردن شما با اساس تعیین نفقه زوجه و نحوه طلب آن از زوج را داشت. باتوجه‌به مطالبی که ذکر شد، در صورت بروز برخی مشکلات دراین‌رابطه اطلاعات موردنیاز را جهت انجام پروسه شکایت مطالبه نفقه به دست آورید.
همچنین این امکان برایتان وجود دارد که در صورت درخواست با وکلای باتجربه و متخصص این مجموعه ارتباط حاصل کرده و در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت حل مشکل خود اقدام کنید.
