به مجموعه افرادی که به صورت سازماندهی‌شده در یک زمان و مکان مشخص دور هم جمع شوند تا توجه مردم را نسبت به موضوعی خاص جلب کنند، تجمعات خیابانی گفته می‌شود. با وجود اینکه اغلب افراد تجمعات را به عنوان مسئله‌ای سلبی، علیه چیزی قلمداد می‌کنند، اما این موضوع می‌تواند در حمایت از سیاستمداران تعیین‌شده و ایده‌های آنها، برنامه‌های موجود و یا طرح‌هایی خاص باشد. به‌طورکلی هدف افراد معترض تاثیر بر شیوه تفکر یا شیوه انجام کارهای برخی از افراد است.
تجمعات خیابانی ممکن است به شکل‌های مختلفی انجام شود، بدون در نظر گرفتن این موضوع که هدف اصلی آنها تاثیرگذاری بر عموم مردم، کارکنان سازمان‌ها و سیاستمداران باشد. به عبارت دیگر این تجمعات می‌تواند اجتماعی کوچک در برابر افراد قانون‌گذار مجلس نمایندگان یا راهپیمایی بزرک با پوشش رسانه‌ای و یا نمایش خیابانی در میدان شهر باشد. در ادامه سعی داریم به بررسی کامل حقوق افراد دستگیر شده در تجمعات خیابانی بپردازیم، پس برای کسب اطلاعات بیشتر ادامه مطلب را از دست ندهید.
عناوین صفحه
اهداف مشترک تجمعات خیابانی چیست؟
در ابتدا سعی داریم به بررسی اهداف مشترک این تجمعات بپردازیم و سپس حقوق افراد دستگیر شده در تجمعات خیابانی را بررسی کنیم. اهداف مشترک تظاهرات شامل موارد زیر می‌شود:
ترویج‌گری و حمایت
برای تغییر دادن افکار عمومی یا مجبور کردن افراد قانون‌گذار به منظور حمایت از یک لایحه، توجه به نیازهای گروهی یا تصویب خدمات خاص یا سیاست‌گذاری یا یک ایده.
پشتیبانی
برای اعلام همبستگی و موافقت با گروه یا یک فرد یا مسئله‌ای خاص یا سیاست‌گذاری.
اعتراض
برای سخن گفتن در مقابل بی‌عدالتی‌ها، مراسم‌های احتمالی، شخصیت‌های عمومی، اتفاقات و موارد دیگر.
تظاهرات متقابل
برای پاسخ دادن در مراسم عمومی یا تظاهرات برنامه‌ریزی‌شده به وسیله سازمان دیگری که با شما رقابت می‌کنند.
روابط عمومی
به منظور جلب توجه یا تبلیغ نسبت به مسئله، یک مراسم، گروهی از مردم، سازمان و…
اقدام
به منظور تغییر یا جلوگیری از اجرای مراسمی خاص، عملی شدن هدف عینی مشخص و یا تاثیر گذاشتن بر مراسم‌های مختلف.
بررسی حقوق افراد دستگیر شده در تجمعات خیابانی
دستگیر و بازداشت کردن معترضان شرایط مختلف زیر را دارد:
مقررات سلب آزادی و توقیف یا ضبط طی انجام تحقیقات درباره ارتکاب جرم
تحقیقات درباره ارتکاب جرم یا تحقیقات مقدماتی پلیس از زمانی آغاز می‌شود که تصور شود که جرم صورت‌گرفته مشمول پیگرد قانونی عمومی قرار می‌گیرد. براساس تحقیقات مقدماتی بررسی می‌شود که به صورت منطقی چه کسی می‌تواند به مظنون ارتکاب جرم باشد. سپس باید بررسی کرد که آیا برای محاکمه در دادگاه دلایل کافی وجود دارد یا خیر؟
مظنون منطقی
درجه پایین مظنونیت، مظنون منطقی است. به این معنی که احتمال دارد وضعیت‌های تجریدی وجود داشته باشد که تا حدی قوی است که فرد مرتکب جرم مورد سوظن قرار گیرد.
مظنون به دلایل احتمالی
این نوع مظنون در دجه بالاتری از مظنونیت قرار دارد. مظنونیت علیه فردی با قضاوت عینی ایجاد می‌شود که مبنا و مجوز آن وجود ادله ثبوت یک پرونده باشد.
دلایل کافی برای اقامه دعوی
در اینجا با توجه به اینکه به مبناهای عینی توجه می‌شود، انتظار می‌رود دادگاه حکم محکومیت را صادر می‌کند. پس دادستان باید درباره وجود دلایل کافی علیه فرد برای اقامه دعوی موضع‌گیری کند.
دستگیر
اگر دلیلی برای جلب فرد وجود داشته باشد، احتمال دارد قرار دستگیری فرد در موارد اضطراری به وسیله مامور پلیس صادر شود. همچنین باید در اسرع وقت از فرد دستگیرشده بازجویی شود و دادستان باید بلافاصله قرار بازداشت موقت فرد را صادر کند. در صورت صادر شدن قرار بازداشت موقت، باید قرار دستگیری سریعا باطل شود.
توجه داشته باشید که با مطالعه مقررات دستگیری یک فرد در ماده‌های 7 و 8 فصل 24 قانون دادرسی می‌توانید اطلاعات بیشتری را کسب کنید.
بازداشت موقت
در طی مدت انتظار می‌توان یک فرد را در بازداشت موقت برای رسیدگی به قضیه بازداشت نگه داشت. درمواردی که در تحقیقات اهمیت بسیاری داشته باشد، باید فرد را در بازداشت موقت نگهداری کرد. لازم به ذکر است که قرار بازداشت موقت به‌وسیله دادستان صادر می‌شود. دادستان باید نهایتا تا ساعت 12 روز سوم بعد از قرار بازداشت موقت، درخواست بازداشت را به دادگاه تسلیم کرده و ارائه دهد. مقررات مربوط به بازداشت موقت فرد در ماده‌های 6، 11، 12 و 13 فصل 24 قانون دادرسی موجود است.
بازداشت
در صورت وجود احتمال برای اینکه فرد درمورد ارتکاب جرم و در هنگام تحقیقات فرار کند و برای مثال کشور خود را ترک کند یا به ارتکاب جرم ادامه داده یا مشکلاتی در هنگام تحقیقات ایجاد کند، می‌توان فرد را بازداشت کرد. پس لازمه بازداشت فرد این است که به ارتکاب جرم مظنون باشد که برای آن مجازات حبس تعزیری به مدت 1 سال یا بیشتر از آن تعیین شود.
درصورتی‌که در مقیاس مجازات برای جرم حداقل 2 سال حبس تعزیری تعیین شده باشد، باید قرار بازداشت برای وی صادر شود، اما در بعضی موارد استثنا وجود خواهد داشت. قرار بازداشت به‌وسیله دادگاه صادر می‌شود و باید بعد از آن دادستان در مدت 14 روز برای اقامه دعوی اقدام کند، اما در این مدت در بعضی از موارد می‌توان برای صدور قرار از طرف دادگاه تمدید شود. پس مقررات مربوط به بازداشت فرد را می‌توانید در ماده‌های 1 تا 5 و در فصل 18 تا 24 قانون اساسی مطالعه کنید.
سلب آزادی
مفهموم دستگیری در بازداشت به آن معنا است که فرد محبوس شده و به جز وکیل خود توانایی تماس گرفتن با سایر افراد را نخواهد داشت. درصورت وجود احتمال که در انجام تحقیقات مشکل ایجاد شود، دادگاه قرار محدودیت تماس با دنیای بیرون را محدود می‌کند. به عنوان مثال اگر فرد توانایی روزنامه خواندن را نداشته باشد، به رادیو گوش ندهد و یا تلویزیون را تماشا نکند، برای وی مقررات مربوط به سلب آزادی در ماده 5 فصل 24 قانون اساسی موجود است.
افرادی که به صورت موقت بازداشت و دستگیر شده‌اند را معمولا در اداره پلیس و در بازداشتگاه موقت و در جنب اداره پلیس نگهداری می‌کنند. همچنین افراد بازداشت شده را در بازداشتگاه تحت مسئولیت اداره مراقبت از بزهکاران نگه می‌دارند. در صورت تعیین نشدن محدودیت برای فرد بازداشتی، توانایی معاشرت با سایر بازداشتی‌ها را خواهد داشت.
آیا فرد دیگری به جز پلیس توانایی دستگیری فردی را دارد؟
بیشتر مردم توانایی دستگیری فردی را به دستگیری همگانی مرسوم شده باشد را خواهند داشت، مشروط به اینکه جرم ارتکابی به حبس تعزیزی ختم شود، فرد از محل ارتکاب جرم فرار کرده و یا در هنگام ارتکاب جرم کشف شود. پس عموم مردم می‌توانند فردی را که در هنگام ارتکاب جرم تحت تعقیب قرار دارد را دستگیر کنند. پس باید در اسرع وقت فرد را به پلیس تحویل داد. پس مقررات مربوط به دستگیری همگانی را می‌توان در ماده 7 فصل 24 قانون دادرسی مطالعه کرد.
ضبط اشیا طی تحقیقات ارتکاب جرم
در قسمت‌های بالا سعی کردیم به بررسی حقوق افراد دستگیرشده در تجمعات خیابانی بپردازیم، اما ضبط اشیا طی تحقیقات ارتکاب جرم چه حکمی دارد؟ در ادامه این سوال را به شما پاسخ می‌دهیم.
دادستان یا پلیس تحقیقات ارتکاب جرم را راهبری می‌کنند که آنها را بازپرس ارشد می‌نامند. به‌طورکلی بازپرس ارشد درباره اقداماتی که باید در زمان تحقیقات صورت گیرد، تصمیم‌گیری می‌کند. به عنوان مثال احتمال دارد که بازپرس دستور ضبط یا توقف اشیایی که در تحقیقات دارای اهمیت هستند را صادر کند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌تواند مقررات موجود در ماده 1 فصل 27 قانون دادرسی را درباره توقیف یا ضبط مطالعه کنید.
پس اگر جرم، ختم به حبس تعزیری شود، برای یافتن اشیا قابل توقیف یا ضبط می‌توان مظنون را در محل دستگیری تفتیش کرد. این موضوع نیز در ماده 1 فصل 28 قانون دادرسی موجود است. به‌طورکلی اشیا توقیف یا ضبط‌شده باید در اختیار بازپرس و یا فردی که از حق داشتن آنها را برخودار بوده است، قرار داد. به عنوان مثال می‌توان اشیا را در اختیار مالک اصلی وی قرار داد.
می‌توان اشیا یا وسایل را نیز مصادره کرد، یعنی می‌توان آنها را در اختیار دولت قرار داد یا آنها را منهدم کرد. برای مثال اگر غنائم یا اشیای ارتکاب جرم، به عنوان اسلحه یا وسایل کمکی برای ارتکاب جرم از آنها استفاده شود، می‌توان آنها را مصادره یا منهدم کرد. به‌طورکلی می‌توانید با مطالعه مقررات مربوط به مصادره که در فصل 36 قانون جرائم کیفری موجود است، اطلاعات بیشتری کسب کنید.
سخن پایانی
به مجموعه افرادی که در یک مکان و زمان مشخص برای جلب توجه مردم نسبت به موضوعی خاص، دور هم جمع شوند، تجمعات خیابانی می‌گویند. احتمال دارد این تجمعات به علت جریانات مختلفی مانند تغییر یا وضع قانون صورت گیرد. به بیان دیگر در این تجمعات هدف افراد معترض تغییر طرز فکر یا هدف سیاستمداران است.
این تجمعات ممکن است به صورت‌های مختلف مانند راهپیمایی‌های گسترده یا تجمعات کوچک یا بزرگ خیابانی صورت گیرد. به‌طورکلی با مطالعه مطالب بالا می‌توانید اطلاعات لازم را درباره حقوق افراد دستگیر شده در تجمعات خیابانی کسب کنید.